Author: Aleksandra Puchtel

Edukacja jest jednym z kluczowych zadań projektu LIFE Apollo2020. Populacja motyla niepylaka apollo Parnassius apollo drastycznie zmniejszyła się w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, a w Sudetach motyl ten całkowicie wyginął. Tak drastyczne załamanie populacji tego gatunku było wynikiem postępujących zmian w jego siedlisku, spowodowanych zmianami w zarządzaniu terenami otwartymi. Odtworzenie siedliska i populacji motyla niepylaka apollo jest ściśle uzależnione od zmiany podejścia właścicieli i zarządców terenów, na których niegdyś występował. Dlatego niezbędne jest promowanie wiedzy na temat tego motyla i jego wymagań siedliskowych..

Motyl Apollo jest monofagiczny w stadium larwalnym. Oznacza to, że gąsienice żywią się tylko jedną grupą roślin – Crassulaceae, zwłaszcza rozchodnikami. Rośnie głównie na wychodniach skalnych i murawach kserotermicznych, często chronionych w ramach sieci Natura 2000. Siedliska te są obecnie rzadkie w Sudetach ze względu na zaniechanie tradycyjnego wypasu zwierząt. Ich ochrona i przywrócenie wymagają aktywnej ochrony. Jej zaniechanie oznacza zanik miejsc żerowania niepylaka apollo, prowadząc do wyginięcia gatunku na tym obszarze.

Innym głównym powodem wyginięcia motyla Apollo są kolekcjonerzy. Ich duże rozmiary i indywidualnie zróżnicowane ubarwienie sprawiają, że są to wyjątkowe motyle. Charakterystyczna cecha – brak łusek na skrzydłach, co czyni je praktycznie przezroczystymi w niektórych częściach – również czyni je pożądanymi przez kolekcjonerów. Ich wygląd staje się ich przekleństwem.

Edukacja społeczeństwa jest kluczowa, aby ludzie zdawali sobie sprawę ze znaczenia przyrody i potrzeby zachowania jej integralności. Motyl Apollo jest nie tylko piękną częścią naszego środowiska, ale także cennym składnikiem ekosystemu.. Jak każdy gatunek, odgrywa on rolę w utrzymaniu różnorodności genetycznej i pomaga w adaptacji do zmieniających się warunków klimatycznych. Ich rola w procesie zapylania przyczynia się do zachowania różnorodności biologicznej, zapewniając wymierne korzyści dla ludzi w postaci zwiększonej wydajności i różnorodności naszej żywności. Dlatego ochrona Apollo i zachowanie jego siedlisk jest nie tylko obowiązkiem wobec natury, ale także kwestią naszego własnego interesu.

W tym celu, w ramach projektu LIFE Apollo2020, powstał projekt Klub Przyrodników (Klub Przyrodników) prowadzi działania edukacyjne skierowane do osób w każdym wieku. W sezonie wiosenno-letnim, który jest czasem aktywności motyla Apollo, zorganizowaliśmy szereg wydarzeń i warsztatów o charakterze edukacyjnym, promujących walory przyrodnicze i kulturowe regionu oraz tworzących tzw. Krainę Apolla.

Wiosenny Festiwal Śniegu

Wraz z wylęgającymi się z jaj gąsienicami powitaliśmy wiosnę w Sudeckiej Stacji Terenowej w Uniemyślu. W ramach corocznego Festiwalu Wiosennego Śniegu odbyła się impreza Pierwsze Kwiaty, której celem było zapoznanie uczestników z pierwszymi wiosennymi roślinami i owadami. Uczestnicy wzięli udział w wycieczce terenowej, prezentacji na farmie hodowlanej Apollo, warsztatach rękodzieła i gotowaniu z dzikich roślin.

_{Zdjęcia: Krzysztof Kalemba, Kamila Grzesiak}

Happening dla Apollo

W maju w Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnym Karkonoskiego Parku Narodowego – Pałacu Sobieszów przygotowaliśmy wydarzenie edukacyjne na otwarcie kampanii nauki obywatelskiej Happening dla Apolla. Uczestnicy mieli okazję zasiać łąkę dla motyli i trzmieli, wykonać kartki z nasionami oraz pomalować ozdobne kamienie. Na koniec polecieliśmy z Apollo i przewodnikiem KPN aż na szczyt góry Chojnik, która jest jednym z miejsc reintrodukcji tego gatunku. Bardzo ważną częścią wydarzenia była prezentacja naszej kampanii #WhereIsBigWhiteButterfly?, która zachęca każdego, kto widział dużego białego motyla, do przesłania nam jego zdjęcia i lokalizacji na adres niepylak@kpnmab.pl. Nasza akcja spotkała się z zainteresowaniem i otrzymaliśmy już pierwsze obserwacje tego gatunku. Mamy nadzieję, że w sezonie 2024 otrzymamy jeszcze więcej zgłoszeń!

_{Zdjęcia: Anna Bator-Kocoł}

Dni otwarte domów przysłupowych

Z okazji Dni Otwartych Domów Przysłupowych zorganizowaliśmy w naszej Sudeckiej Stacji Terenowej w Uniemyślu kiermasz rękodzieła, antyków i produktów regionalnych. Wydarzenie połączone było z zajęciami edukacyjnymi na temat motyla Apollo i ekosystemów łąkowych: warsztatami plastycznymi, wycieczką edukacyjną oraz prezentacją hodowli motyli.

Dzień otwarty w Żywym Banku Genów

W lipcu odbył się Dzień Otwarty w Żywym Banku Genów w Jagniątkowie, części Karkonoskiego Parku Narodowego. Znajduje się tam jedna z trzech polskich hodowli Parnassius apollo. Goście mieli okazję zobaczyć motyle Apollo z bliska, chętni mogli nawet potrzymać je na rękach. Zapoznali się z biologią i ekologią niepylaka apollo, dowiedzieli się w jaki sposób motyle są hodowane i dlaczego to robimy.

_{Zdjęcia: Thomas Fleck, Aleksandra Puchtel}

Zamek Chojnik

Kolejne wydarzenie miało miejsce na Zamku Chojnik, kiedy większość samic niepylaka apollo złożyła już jaja. Była to okazja do obejrzenia wyjątkowego spektaklu, jakim jest wypuszczenie na wolność motyli z hodowli w Jagniątkowie. Owady te mają za zadanie odbudować i wzmocnić populację w ich naturalnym środowisku. Staramy się prowadzić działania tak długo, aż osiągnie ona poziom, na którym będzie w stanie samodzielnie się utrzymać.

_{Zdjęcia: Piotr Słowiński}

Dzień Apolla/Noc Podkowca

W ostatni weekend sierpnia odbyła się kolejna impreza edukacyjna – Międzynarodowa Noc Nietoperzy – Dzień Apolla/Noc Podkowca w Uniemyślu. Uczestnicy pożegnali wakacje w towarzystwie lotników dziennych i nocnych, na zmianę patrolujących górskie niebo, a także wzięli udział w warsztatach, które dostarczyły im mnóstwo zabawy, ale też wiedzy o motylu Apollo i nietoperzach. Była to również okazja do współpracy z innym projektem LIFE – LIFE Podkowiec Towers, prowadzonym przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura”.

_{Zdjęcia: Anna Bator-Kocoł}

Klimatyczny Festiwal Karkonoski

Ostatnie spotkanie z motylem Apollo miało miejsce na Klimatycznym Festiwalu Karkonoskim w Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnym Karkonoskiego Parku Narodowego – Pałacu Sobieszów. Podczas tego pikniku odwiedzający poznawali przyrodę i dziedzictwo kulturowe Karkonoszy. Ze względu na ogromną presję antropogeniczną na karkonoską przyrodę, zachęcano do wędrówek mniej uczęszczanymi szlakami, gdzie można skupić się na otaczającej przyrodzie, świadomie poznawać region i odciążyć najpopularniejsze szlaki. W naszym namiocie goście mogli posłuchać o projekcie LIFE Apollo2020, dowiedzieć się dlaczego niepylak apollo jest tak wyjątkowym motylem, dlaczego warto go chronić, a także zapisać się na wolontariat na kolejny sezon.

_{Zdjęcia: Justyna Wierzchucka-Sajór}

Rozmowy z mieszkańcami regionu i turystami pokazują, że nasze kampanie informacyjne i wydarzenia edukacyjne docierają do coraz większej liczby osób. Wiedza o projekcie i zrozumienie znaczenia ochrony motyla Apollo i jego siedliska rozprzestrzeniają się! Cieszymy się, że w tym roku mogliśmy liczyć na wsparcie osób, które napotkały na swojej drodze niepylaka apollo i przesłały nam tę informację. Podnosząc świadomość i uwrażliwiając społeczeństwo, możemy jeszcze skuteczniej pracować nad odbudową populacji tych owadów w Sudetach.

Autorzy: Anna Bator-Kocoł, Aleksandra Puchtel