Obszar Sudetów obejmuje kilka mniejszych pasm górskich między innymi leżące na pograniczu Czech i Polski Karkonosze i Gór Kamienne.

Geomorfologia

Karkonosze to najwyższe pasmo górskie Sudetów. Ich unikatowy harakter zapewnia wypłaszczene znajdujące się w szczytowych partiach z wyraźnie zaznaczonym szczytem Śnieżki (1603 m n.p.m.) gurującym nad całym otoczeniem. Karkonosze znzne są także z bogactwa ciekawych form ukształtowania terenu: kotłów polodowcowych, pokryw blokowych, ostańców skalnych, kociołków wietrzeniowych, dolin potoków i wodospadów. W polskiej części gór na przeważającym obszarze dominują skały granitowe, a w ich części wschodniej występują skały metamorficzne. Góry Kamienne charakteryzują się stromymi stokami i głębokimi dolinami. Na tym obszarze występuje wiele wychodni skalnych. Rozciągają się od niżej położonych dolin do najwyższego wzniesienia, którym jest Wligóra 936 m n.p.m. Z punktu widzenia ochrony P. apollo w Karkonoszach najważniejsze jest pogórze jako miejsce rozwoju gatunku, natomiast partie grzbietowe i ekosystemy łąkowe stanowią ważne szlaki migracyjne na południe. Rhodiola rosea, jest rośliną żywicielską gąsienic Niepylaka apollo.

Klimat

Znaczący Wpływ na tworzenie się lokalnego mikroklimatu, ma wysokość nad poziomem morza i rozmiar samego masywu. Czynniki te wpływają na długość zim oraz ich surowy charakter ze sporą ilością opadów, znacznymi wahaniami temperatury i silnymi wiatrami. Niepylak apollo jest dobrze przystosowany do życia w zmiennych warunkach pogodowych jakie obserwujemy w górach. Gąsienice są w pewnym stopniu odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne. Doskonale radzą sobie z niewielkimi opadami wiosennego śniegu czy nocnymi spadkami temperatury.

Sieć hydrologiczna

Składa się głównie z potoków górskich z dobrze wykształconymi zbiorowiskami ziołorośli, stawków polodowcowych i typowych dla Karkonoszy torfowisk wysokich licznie występujących w szczytowych partiach masywu. Wpływa pozytywnie na utrzymanie siedlisk preferowanych przez niepylaka apollo podczas migracji. Zapewnia też bazę pokarmową złożoną z wielu gatunków roślin, których okresy kwitnienia, następują kolejnio po sobie, wydłużając w ten sposób okres ogólnej dostępności nektaru.

Roślinność

Roślinność jest czynnikiem wyróżniającym Karkonosze na tle gór Europy Środkowej. Na stosunkowo niewielkim obszarze znajdziemy tu gatunki z różnych regionów geograficznych a wiele z pośród nich rzadkich i zagrożonych. Znajdziemy tu też relikty polodowcowe i endemity (np. Dzwonek karkonoski, Macierzanka halna). W górach występuje 259 gatunków grzybów, 630 porostów, w tym odpowiednio 12 i 53 gatunków chronionych. Obejmują one 1103 gatunki roślin naczyniowych (75 chronionych), 452 gatunki mchów i wątrobowców (57 chronionych) oraz 26 typów siedlisk przyrodniczych. W Górach Kamiennych występuje 17 typów siedlisk przyrodniczych zajmujących łącznie prawie 50% powierzchni terenu. Wśród nich, występują siedliska bardzo ważne w ochronie Niepylaka apollo.

Fauna

Skład gatunkowy i specyfika fauny Karkonoszy, obejmująca wiele endemitów, wynika z panujących tu warunków klimatycznych, istniejącej szaty roślinnej, dawnego użytkowania ziemi oraz polodowcowego krajobrazu. Występują tu gatunki arktyczne i borealno-górskie. Występuje tu 47 gatunków ssaków, 194 gatunki ptaków, 5 gatunków gadów, 6 gatunków płazów, 23 gatunki ryb i ponad 15 000 gatunków bezkręgowców. Góry Kamienne są ważną ostoją dla gatunków zwierząt wymienionych w załączniku nr II Dyrektywy Siedliskowej, zwłaszcza nietoperzy (np. Nocka orzęsionego i Podkowca małego) oraz motyli (e.g. Modraszka nausitous i Modraszka telejus). Stanowią one ważny element korytarza ekologicznego Sudetów, jedyny tak dobrze zachowany obszar łączący Karkonosze na zachodzie a Górami Stołowymi na wschodzie.

Znaczenie obszaru dla ochrony gatunków

Próby reintrodukcji Niepylaka apollo w Sudetach podjęto pod koniec XX wieku. W latach 1994-95, udało się umieścić w rezerwacie Kruczy Kamień 50 zapłodnionych samic. Populacja utrzymywała się do 2006 roku. A w latach 2006 i 2008 została uzupełniona o kolejne osobniki (pobrane z populacji pienińskiej). Motyle wypuszczono również na powierzchni adaptacyjnej na Chojniku w 2007 i 2008 roku. W KPN powstała również strategia hodowli ex-situ. Miejsca te charakteryzują się optymalnymi dla niepylaka lub zbliżonymi do nich warunkami klimatycznymi. Na ich wybór znaczenie miały również czynniki geomorfologiczne, skład i jakość siedlisk w postaci mozaiki łąk nektarodajnych i nasłonecznionych zboczy. Wszystkie te elementy niezbędne są do wytworzenia i przetrwania stabilnej populacji.

Nie bez znaczenia jest również wysoki stopień ochrony wybranych obszarów. Obszar ten pokrywa się z czterema obszarami Natura 2000: Karkonosze, Góry Kamienne, Karkonosze i Stawy Sobieszowskie. Wszystkie te obszary Natura 2000 chronią znajdujące się w nich mozaiki optymalnych siedlisk Niepylaka apollo, zwłaszcza w Górach Kamiennych. Większość działań skupi się na obszarach o najwyższym reżimie ochronnym tj. Karkonoskich Parkach Narodowych zarówno po polskiej jak i po czeskiej stronie, które dodatkowo tworzą Rezerwat Biosfery MAB UNESCO oraz rezerwacie Kruczy Kamień koło Lubawki. W ramach projektu rozszerzona i kontynuowana będzie pilotażowa akcja przywracania sudeckiej populacji Niepylaka apollo (na górze Chojnik, w rezerwacie Kruczy Kamień oraz poprzez hodowlę ex-situ w Jagniątkowie). W celu zwiększenia efektu ekologicznego – stworzenia stabilnej populacji Niepylaka apollo i zminimalizowania zagrożenia – planuje się utworzenie dwóch dodatkowych ośrodków chodowli ex-situ po polskiej i czeskiej stronie Sudetów. Kolejnym zadaniem jest też wytypowanie nowych obszarów potencjalnej introdukcji jak i miejsc umożliwiających migracje gatunku.

Więcej na ten temat: Poznaj zespół z Polski