Apollo w zimie
W tym artykule poznasz sekrety przetrwania motyli w warunkach zimowych
Zima to długi okres, do którego motyle przystosowują się na wiele różnych sposobów. Niektóre z nich zimują jako dorosłe osobniki, podczas gdy inne podejmują długie migracje. Niektóre, jak Apollo, spędzają zimę w jajach. Zapoznając się z charakterystyką cyklu motyla Apollo, zdasz sobie sprawę, że nie ma on łatwej ścieżki, którą należy podążać do nadejścia cieplejszych dni. Jeśli chcesz zrozumieć biologię naszego bohatera, poznaj najdłuższy okres jego życia, czyli zimę. Zaczniemy od preludium, czyli formowania jaj.
ZANIM UFORMUJĄ SIĘ JAJA
Bardzo krótki okres lotu dorosłych motyli to czas poświęcony głównie na łączenie się w pary i składanie jaj. Jaja muszą być dobrze zbudowane, aby zapewnić gąsienicom bezpieczeństwo w warunkach zimowych. Podczas kopulacji samica jest chroniona przez chitynowy [1] materiał zwany sfragis.
Po kilku dniach samica zaczyna składać jaja, jest w stanie złożyć ich do 300. Taka liczba jaj zwiększa szansę larw na znalezienie rośliny żywicielskiej [2], takiej jak niektóre gatunki rozchodników, Sempervivum i Rhodiola.
KSZTAŁTOWANIE ŻYCIA I PRZETRWANIE
Zima i zimno to trudne warunki dla większości motyli. Czas, który gąsienice spędzają w jajach to czas, który zadecyduje o ich przyszłej populacji [3]. Warto zastanowić się, co dzieje się z jajami po ich złożeniu przez samicę, jakie procesy są odpowiedzialne za tak niezwykłe zmiany w przyrodzie?
Jaja mają chitynową warstwę, która chroni przyszłe gąsienice przed patogenami [4] i wysoką wilgotnością. Zawierają również różne aminokwasy, białka i enzymy. Same jaja są bardzo solidne, ale pozwalają na przepływ powietrza wewnątrz, nie wszystkie z nich wychodzą idealne i nie ze wszystkich wyklują się gąsienice. Decyduje o tym jeszcze wiele czynników. Już w czwartym tygodniu po złożeniu w jajach pojawiają się gąsienice, ale przez następne osiem miesięcy będą one uśpione. Cała gromada będzie czekać na nadejście wiosny podczas zimowych mrozów.
CZAS I REAKCJA
Czekając na czas wyjścia z jaja, gąsienica doświadcza wielu prób.
Pierwszym z nich jest wczesna wiosna – czas, w którym temperatury mogą okresowo wzrastać na tyle, by dać maluchom fałszywy sygnał do pobudki. Taka sytuacja może zdarzyć się nawet jesienią, gdy ciepło i ciepłe noce utrzymują się przez długi czas, a nawet zimą, jeśli nastąpi nagłe ocieplenie. Wystarczy, że w nocy temperatura wzrośnie, a poranne promienie słońca ogrzeją jaja. Dla gąsienic taka zmiana oznacza śmierć z powodu powracającego zimna i braku pożywienia. Duża liczba jaj produkowanych przez każdą samicę zwiększa szanse, że część z nich wykluje się w odpowiednim momencie. Jest to jedno z wielu przystosowań do warunków, w których żyje motyl.
Wraz z końcem zimy i początkiem wiosny nadchodzi właściwy okres przebudzenia gąsienic. W zależności od regionu, może on być nieco przesunięty w czasie, ale zazwyczaj jest to okres między marcem a kwietniem. Może się też zdarzyć, że zima się przesunie i ocieplenie przyjdzie później. W górach noce są nadal chłodne, ale czas nagli, ponieważ materiał odżywczy wewnątrz jaja jest na wyczerpaniu. Kiedy nadejdzie czas, gąsienice zaczną żerować na ściance jaja i przegryzą jego skorupkę. Następnie nabiorą sił i szybko wystartują w poszukiwaniu rośliny żywicielskiej.
Dorosłe motyle wyposażone w skrzydła nie są szczególnie szybkie, ale ich gąsienice są zdeterminowane, by poruszać się bardzo szybko. Jeśli te małe gąsienice nie znajdą pożywienia na czas, nie przetrwają. Jest to kolejna adaptacja, która zwiększa szanse na przetrwanie gatunku.
Rok w życiu motyla to próby, szanse i wyścigi, seria sukcesów i porażek. Wszystko po to, by zamknąć cykl i stworzyć kolejne pokolenie gatunku. Tylko w ten sposób mogą przetrwać w trudnym i szybko zmieniającym się świecie.
[1]- chityna – związek chemiczny (polisacharyd) tworzący górny szkielet u niektórych organizmów wraz z białkami, solami wapnia i magnezu pozyskiwanymi wraz z pożywieniem w przypadku owadów.
[2] – roślina żywicielska – roślina, której organizm potrzebuje do rozwoju w większości swojego cyklu życiowego.
[3] – populacja – grupa osobników jednego gatunku zamieszkująca dany obszar w określonym czasie.
[4] – patogeny – czynniki biologiczne wywołujące choroby u organizmów żywych, w tym wirusy, bakterie, pierwotniaki i grzyby.
Źródła pomocnicze:
Les Pages Entomogoliques d’Andre Lequet. Europejskie Lepidoptera i ich ekologia: Parnassius apollo
http://www.pyrgus.de/Parnassius_apollo_en.html
Motyle w krajach Beneluksu / Parnassius apollo
http://www.phagea.org/Dagvlinders/BinkMONOPAP/Bink_Monograph_Papollo.html
Warto zobaczyć:
https://butterfly-conservation.org/news-and-blog/where-do-butterflies-and-moths-go-in-winter
