Autorzy: Krzysztof Kalemba, Kamila Grzesiak, Julia Hava
Łąki stanowią nieodłączną część środkowoeuropejskiego a zarazem polskiego dziedzictwa. Ich wkład w charakter krajobrazu, rolnictwo i folklor sprawiają, że są one bardzo ważną częścią historii, a w czasach globalnego kryzysu bioróżnorodności – naszymi najlepszymi sprzymierzeńcami.
Łąki to dziś półnaturalne tereny otwarte z dominacją traw użytkowane przez człowieka
Dziś skupimy się na łąkach występujących w Europie Centralnej i Środkowo – wschodniej – na przykładzie Polski.
Biorąc pod uwagę pochodzenie łąk, na tym obszarze geograficznym, występują łąki pochodzenia:
półnaturalnego
sztucznego.
Górskie łąki z Tragopogon orientalis w Karkonoszach. Fot. Krzysztof Kalemba
Łąki półnaturalne- potrzebują naszej troski
My w poniższym artykule zajmiemy się głównie łąkami półnaturalnymi, w których stworzeniu uczestniczył człowiek. Dlaczego?
Piszemy o nich, ponieważ łąki półnaturalne znajdują się obecnie często na terenach prywatnych lub na terenach państwowych – niekoniecznie związanych z ochroną przyrody. Losy tych łąk są zależne od świadomości – nas – mieszkańców sąsiadujących z nimi .
Cofając się do czasów przed osadami ludzkimi dla Europy Centralnej najbardziej stabilnym i dominującym krajobrazem był las. Ludzie, osiedlając się stopniowo go wycinali – wskutek czego z czasem powstały grunty orne, zabudowa, a także łąki półnaturalne. Teraz tak właśnie wykształcone łąki są od człowieka częściowo zależne. Dziś zabudowa jest coraz gęstsza, a intensywność upraw, użycie pestycydów oraz nawozów w sąsiedztwie, a także zmiany klimatu – wszystkie te czynniki są dla łąk trudne. Dlatego-dbajmy o nie potrójnie.
Skoszona łąka w Uniemyślu . Fot. Krzysztof Kalemba
Znaczenie łąk dla człowieka
Człowiek w sposób pośredni również jest zależny od łąk. Ponieważ, jednak zależności w ekosystemie są skomplikowane – nie jest to widoczne na pierwszy rzut oka. Ta akurat zależność nie jest jednak trudna do zrozumienia. Uprawy oraz stabilność ekosystemów zależna jest od owadów zapylających, a ich domem i schronieniem są właśnie łąki. Dlatego właśnie ich ochrona jest tak ważna.
Znaczenie łąk można oczywiście rozpatrywać także w kategoriach krajobrazowych i tożsamościowych – gdzie mozaika pól uprawnych, łąk i lasów – to tradycyjny Polski krajobraz. Bardziej abstrakcyjnie można też docenić ich istnienie w ogóle- wyobrażając sobie świat bez łąk.
Niezależnie od pobudek – potrzebne jest działanie tu i teraz. Dlatego właśnie w ramach projektu LIFE Apollo2020 zachęcamy do zapoznania się ze sposobami na dbanie o lokalne dziedzictwo – jakim jest bioróżnorodność na łąkach w naszej części Europy.
Łąki z Phleum pratense w Górach Skalistych / Sudety. Fot. Krzysztof Kalemba
Dbanie o łąkę
Jeśli chcemy zachować łąki półnaturalne jako dom dla, dla zapylaczy i innych organizmów musimy o nie dbać. Łąka nie ma łatwo, kiedy dotyka ją susza lub kiedy pojawi się sporo roślin silniejszych od jej stałych mieszkańców. Łąki powinny być użytkowane w określony sposób poprzez : koszenie, zbieranie skoszonej biomasy, wypas zwierząt – ale ekstensywny – intensywny łące nie służy. Ważne jest również dbanie o to by łąka nie straciła wody, a także, by nie zarastały ją drzewa i krzewy.
Zaopiekowana łąka to zdrowa łąka, która z czasem będzie radziła sobie „prawie” sama. Zdrową łąkę można rozpoznać po różnorodności roślin – a te z kolei pozwalają przetrwać owadom – które również możemy na takiej łące zaobserwować.
